Cà phê là loại hàng hóa được giao dịch nhiều thứ hai trên thế giới. Cà phê chủ yếu có 2 loại: Robusta và Arabica. Robusta chứa nhiều caffeine hơn so với Arabica. Hợp đồng tương lai Arabica được giao dịch tại sàn ICE US (New York) và Robusta được giao dịch tại sàn ICE EU (Luân Đôn), giá của hợp đồng tương lai Robusta cao hơn so với giá của hợp đồng tương lai Arabica.
Nơi trồng
Hầu hết cà phê trên thế giới tập trung ở châu Á, châu Mỹ và châu Phi. Cây cà phê tạo ra caffein để chống lại sự tấn công của côn trùng, do đó, những cây trồng ở độ cao cao hơn sẽ sản xuất ra caffeine ít hơn so với cây trồng ở độ cao thấp. Do đó, Arabica thường có tỉ lệ caffein ít hơn so với Robusta (1,2% so với 2,2%). Arabica chiếm khoảng 75% – 80% tổng sản lượng cà phê thu hoạch. Việt Nam và Indonesia trồng cả hai loại Arabica và Robusta, Colombia chỉ trồng Arabica. Riêng ở Brazil, nông dân trồng Colinon và Arabica, trong đó, Colinon ở Brazil có hương vị tương tự như Robusta ở những khu vực khác.
Theo thống kê của USDA, niên vụ cà phê năm 2018/2019, tại Brazil, sản lượng cà phê đạt khoảng 64,8 triệu bao (chiếm khoảng 37,1% sản lượng cà phê toàn cầu). Sản lượng cà phê tại Việt Nam khoảng 30 triệu bao (17,4% sản lượng cà phê toàn cầu). Arabica được trồng tại Colombia thu hoạch với sản lượng 14,3 triệu bao (chiếm 8,2% sản lượng cà phê toàn cầu). Vì có diện tích trồng cà phê thấp nhất nên sản lượng cà phê ở Indonesia tương đối thấp, khoảng 10,6 triệu bao, chiếm 6,1% sản lượng cà phê toàn cầu. Như vậy, tổng sản lượng cà phê tại bốn khu vực trên chiếm khoảng 68,8% sản lượng cà phê toàn cầu. (Tham khảo tại Hình 1)
Hình 1: Sản lượng cà phê trên thế giới
Thu hoạch
Do điều kiện tự nhiên khác nhau nên thời vụ cà phê ở mỗi nước cũng khác nhau. Diễn biến giá cà phê chịu tác động mạnh bởi thời vụ thu hoạch của các nước. Dưới đây là bảng thời vụ thu hoạch ở các nước sản xuất cà phê lớn trên thế giới.
Hình 2 : Thời vụ thu hoạch ở các nước sản xuất cà phê lớn nhất thế giới
Chế biến
Vào mùa vụ, trái cà phê sẽ được thu hoạch lúc chín vì đây là thời điểm trái cà phê có đầy đủ dưỡng chất nhất. Tại nhiều vùng nguyên liệu, vì điều kiện khác nhau và khó khăn về nhân công, người nông dân đã chọn cách hái tuốt – tức là thu hoạch nhanh toàn bộ trái cà phê trên cùng một cành, bao gồm cả trái xanh và trái chín. Việc này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng của cà phê thu hoạch mỗi năm.
Cà phê sau khi hái sẽ được chế biến và phơi khô. Hạt cà phê khô sẽ được rang trong nhiều điều kiện nhiệt độ khác nhau, tùy thuộc vào nhu cầu thị hiếu trên thị trường. Hạt cà phê sau khi rang sẽ được đem đi xay và ủ với nước sôi để tạo ra cà phê dưới dạng thức uống.
Tình hình xuất nhập khẩu cà phê trên thế giới
Cà phê là một mặt hàng xuất khẩu lớn trên thế giới. Cà phê cũng là loại hàng hóa có giá trị xuất khẩu lớn nhất của các quốc gia đang phát triển. Cà phê xanh (không rang) cũng là một trong những mặt hàng nông nghiệp được buôn bán nhiều nhất trên thế giới.
Brazil và Việt Nam là hai nước đứng đầu về xuất khẩu sản lượng cà phê trên thế giới, chủ yếu xuất khẩu cà phê hạt. Xuất khẩu cà phê hạt chiếm đến hơn 90% tổng lượng cà phê xuất khẩu trên thế giới. (Tham khảo tại Hình 3)
Hình 3: Các nước xuất khẩu cà phê trên thế giới
Châu Âu và Hoa Kỳ là những nước nhập khẩu cà phê nhiều nhất trên thế giới, chủ yếu là nhập khẩu hạt cà phê. (Tham khảo tại Hình 4)
Hình 4: Các nước nhập khẩu cà phê trên thế giới
Qua phân tích có thể thấy, cà phê được giao dịch nhiều trên thế giới, điều đó đồng nghĩa với việc hợp đồng tương lai cà phê cũng được giao dịch nhiều trên thị trường phái sinh hàng hóa. Việc hiểu được chuỗi giá trị của cà phê cũng như sản lượng cà phê được phân bổ ở các khu vực trên thế giới sẽ giúp nhà sản xuất và nhà đầu tư có thể giao dịch hợp đồng tương lai cà phê hiệu quả hơn.